Mówi się, że osobowość jest tym, co pozwala odróżnić nas od innych ludzi – to właśnie ten zbiór pewnych cech nadaje nam naszą wyjątkowość. W języku potocznym często zdarza nam się jednak stosować słowa ,,osobowość” oraz „temperament” zamiennie. Z naukowego punktu widzenia taka zamiana słów jest jednak niepoprawna. Psychologia definiuje je bowiem jako dwa zupełnie różne, ale powiązane ze sobą pojęcia.
Temperament, będący składową osobowości, określa się jako zespół względnie stałych cech. Względnie stałych, bo jak wynika z badań, składają się na niego nie tylko skłonności przekazane genetycznie, ale i środowisko, którego charakter wpływa na to, czy geny będą w stanie się ,,uaktywnić”. Warto pamiętać, że choć temperament stanowi pewną bazową część naszej osobowości, to nie on przesądza o jej ostatecznym kształcie.
Osobowością nazwiemy dopiero mieszankę odziedziczonych predyspozycji oraz tego, jak wpłynęły na nas społeczeństwo i kultura, w których dane nam było dorastać i funkcjonować. Mówiąc prościej, osobowość stanowią cechy wytworzone na podstawie genów oraz życiowego doświadczenia (nad którym, w przeciwieństwie do genów, mamy wpływ). To właśnie suma tych dwóch składowych staje się wzorcem wszelkich emocji, motywacji i zachowań charakterystycznych dla każdego człowieka. Sprawdź więcej naukowych informacji na temat różnic pomiędzy temperamentem, charakterem a osobowością.
Skoro jednak każda osobowość jest charakterystyczna i niepowtarzalna, to czy da się ją w jakikolwiek sposób sklasyfikować? Tak- i to na więcej niż jeden sposób! Pierwsze próby podjęte jeszcze przed naszą erą do dziś odbijają się echem w mowie potocznej- nie raz dane nam było słyszeć, że wycofana, spokojna osoba określana jest mianem „flegmatycznego typa”, natomiast osoby łatwo tracące nad sobą kontrolę zdarza nam się nazwać „cholerykiem”. Miana te zawdzięczamy Hipokratesowi, który założył istnienie czterech płynów wydzielanych przez organizm i tym samym stworzył pierwszą w historii teorię temperamentu (pojęcie osobowości jeszcze wówczas nie istniało). Każdy z ów płynów miał być powiązany z określonym wzorcem zachowań- czyli temperamentem. Inny grecki uczony, Galen, rozwinął teorię Hipokratesa zakładając, że przewaga jednej z czterech wspomnianych substancji tworzy właśnie osobowość. Przewaga krwi miała wiązać się z typem sangwinicznym- czyli człowiekiem wesołym, aktywnym i towarzyskim. Typ flegmatyczny związany był z flegmą, a charakteryzował się apatią oraz wycofaniem. Zalegająca w ciele żółć była cechą rozpoznawczą wspomnianych już choleryków- ludzi impulsywnych i pobudliwych. Nadmiar ostatniego z soków, czarnej żółci, skojarzono z typem melancholika, czyli osoby smutnej, cichej i zadumanej.
Od czasów powstania tej teorii minęły lata, a wraz z upływem czasu rozwinęła się psychologia. Naukowcy na przestrzeni wieków próbowali wyjaśnić fenomen osobowości tworząc nowe, coraz dokładniejsze teorie i narzędzia służące do jej scharakteryzowania. I choć dzisiaj wiemy na jej temat nieporównywalnie więcej niż w czasach Hipokratesa lub Galena, to niepowtarzalność osobowości niezmiennie pozostaje jednym z najbardziej fascynujących działów dzisiejszej psychologii.
